Sinds 2017 organiseren wij landelijk en plaatselijk diners pensants over twee lastige thema’s van onze tijd: vrijheid en verbondenheid. Bent u geïnteresseerd in zo’n diner pensant in uw gemeenschap of organisatie, waar ook in Nederland? E-mail dan naar info@voormeervrijzinnigheid.nl.
Lees meer over de opzet van de diners en de taakverdeling.
Nieuwe reeks Diners Pensants: ‘verbondenheid onder druk’
Is vrijheid het tegenovergestelde van verbondenheid? Na onze serie diners pensants ‘Vrijheid onder druk’ richten we onze aandacht vanaf het najaar van 2022 op die andere vraag: wat delen we? Horen we ergens bij? En waar horen we dan bij? Bij een gemeenschap? Een volk? Een religieuze traditie? Je werk en collega’s? Je volgers op sociale media?
Laurens ten Kate schreef er vóór en tijdens de coronacrisis blogs en artikelen over. Op deze site: ‘Kan vrijheid ons vergiftigen?’ en ‘Onze mental lockdown’. Maar ook op Nieuwwij.nl: één samen met René ten Bos: De geest van de vrijheid en de geest van Nietzsche – Over oikofobie en oikofilie, en het andere artikel ter gelegenheid van 4 mei 2020: Herdenken is een confrontatie met het heden.
Lees het hele bericht en bekijk de video’s.
Diner Pensant ‘Verbondenheid onder druk’ in de Doopsgezinde Kerk in Haarlem
Vrijdag 20 september waren we te gast in de Doopsgezinde Kerk in Haarlem, voor een zesde Diner Pensant onder het thema ‘Verbondenheid onder Druk’. Eerder waren we in de Dominicuskerk te Amsterdam, in Aalsmeer, Utrecht, Lunteren en Bilthoven.
In een tijd waarin verschillen met name geduid worden als problematisch, en verbinding ver te zoeken lijkt, hebben we de tijd genomen om stil te staan bij deze vanzelfsprekendheden. Laurens ten Kate leidde de avond in, door de complexe relatie te schetsen tussen vrijheid en verbondenheid die al in het woord vrijzinnigheid zitten. Waar de vrijheid associaties oproept van verplichtingloosheid, duidt de zin juist altijd op iets dat aan ons wordt overgedragen, door tradities, verhalen, en anderen. Vanuit deze inleiding bevroeg hij het dominante ideaal van negatieve vrijheid, de vrijheid van verplichtingen. Is de negatieve vrijheid een vloek of een zegen?
Manuela Kalsky doordacht in haar bijdrage de positieve kracht van diversiteit: het zijn juist niet de overeenkomsten met elkaar, maar de verschillen die ons verbinden. Dat schijnt nieuw licht op de ‘superdiverse’ omgeving waarin we leven. Ze stelde dat we anders moeten leren denken, van ‘of/of’ naar ‘en/en’.
Haar bijdrage werd op prikkelende manier van repliek voorzien door Menno Hurenkamp, die met een duidelijke boodschap kwam: Nederlanders zijn kuddedieren. Hoewel de demografische verscheidenheid misschien toeneemt, moeten we niet vergeten dat de meeste Nederlanders niet alleen hetzelfde willen (‘dat ogenschijnlijk o zo diverse same-sex couple met een achtergrond uit de Caraïben wil ook het liefst een twee-onder- een-kap met een Tesla voor de deur’), en daarnaast hetzelfde doen (‘op tweede paasdag gaan we allemaal naar de woonboulevard’). In de tussenruimte tussen de sprekers ontvouwde zich een boeiend gesprek.
De muzikale bijdrage werd verzorgd door een bijzonder duo: Ensemble Kyráugu, bestaande uit Jan Marten de Vries (piano en concertina) en Juho Myllylä (blokfluiten). De Doopsgezinde Kerk was vervuld met hun eigenzinnige muzikale exploraties.
Met de sprekers van de Diner Pensants worden naderhand podcasts gemaakt. Luister hier naar de eerste aflevering van de Tussenruimte: Vrijheid en Verbondenheid.
Diner Pensant ‘Verbondenheid onder druk’ in de Hilversumse Kapel
Vrijdag 8 november organiseerde Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Hilversum De Kapel een Diner Pensant, met als thema Verbondenheid onder Druk. Verbondenheid is in deze tijden geen gegeven meer: mogelijkheden tot verbondenheid lijken onder druk te staan. Tegelijkertijd vinden we ook nieuwe vormen van verbondenheid, zelfs in tijden van polarisatie, versnippering en grote druk(te). Deze thematiek werd tijdens deze culturele en culinaire avond onderzocht aan de hand van kritische bezinningen, goede gesprekken en muzikale intermezzo’s – en een gedeeld diner.
De avond werd geleid door Laurens ten Kate, die het gesprek aan ging met sprekers Geeske Hovingh en Pieter Dronkers. Naast hun eigen bespiegelingen gingen ze het gesprek met de aanwezigen aan. Dat werd een rijke avond, waarin onder andere de grenzen van gezelligheid bevraagd werden.
Pieter Dronkers opende zijn bijdrage door de geschiedenis van gezelligheid te onderzoeken. Vanaf de Verlichting wordt gezelligheid gezien als een fundamentele eigenschap van de mens: de mens is niet alleen vrij, maar ook een gezelschapsdier. Gezelligheid is dus niet alleen maar leuk en fijn, maar is noodzakelijk voor ons samenleven. Toch lijken in Nederland steeds meer mensen buiten die gezelligheid te vallen, of zich er niet prettig bij te voelen.
Geeske Hovingh doordacht, vanuit haar ervaringen in het Wereldhuis, deze ambiguïteit van gezelligheid. Mensen zonder verblijfsvergunning leven een precair bestaan, en vallen snel buiten de opvatting van oer-Hollandse gezelligheid. Toch is het met de bezoekers van het Wereldhuis gezellig. Ze stelde de deelnemers de vraag: zou ieder huis, zou jouw huis, een wereldhuis kunnen zijn? En wat zou dat betekenen?
De muziek van de avond werd verzorgd door Willem Abelen en Joos Munneke.
De thematiek van de avond is nader onderzocht in de podcast De Tussenruimte: Vrijheid en Verbondenheid.
Nieuwe reeks diners pensants: ‘Verbondenheid onder druk’
Is vrijheid het tegenovergestelde van verbondenheid? Na onze serie diners pensants ‘Vrijheid onder druk’ richten we onze aandacht vanaf het najaar van 2022 op die andere vraag: wat delen we? Horen we ergens bij? En waar horen we dan bij? Bij een gemeenschap? Een volk? Een religieuze traditie? Je werk en collega’s? Je volgers op sociale media?
Laurens ten Kate schreef er vóór en tijdens de coronacrisis blogs en artikelen over. Op deze site: ‘Kan vrijheid ons vergiftigen?’ en ‘Onze mental lockdown’. Maar ook op Nieuwwij.nl: één samen met René ten Bos: De geest van de vrijheid en de geest van Nietzsche – Over oikofobie en oikofilie, en het andere artikel ter gelegenheid van 4 mei 2020: Herdenken is een confrontatie met het heden.
Lees het hele bericht en bekijk de video’s.
‘Verbondenheid onder druk’, in de Woudkapel Bilthoven
Verbondenheid is bepaald geen vanzelfsprekendheid in onze tijd. Een mondiale pandemie en de crisis die eruit voortvloeide zorgden ervoor dat sommige vrijheden ons tijdelijk ontnomen werden, en dat we meer afhankelijk van elkaar zijn geworden. Maar dat leidt niet zomaar tot meer verbinding…
We praatten aan tafel tijdens voor- en hoofdgerecht over de korte statements van de sprekers, en rondden de avond plenair af door de uitkomsten van alle tafelgesprekken in het kort op een groot beeldscherm te projecteren.
Lees het hele bericht: vijfde diner pensant ‘Verbondenheid onder druk’, in de Woudkapel Bilthoven.
‘Verbondenheid onder druk’ in het Lunterse Witte Kerkje
Op 17 maart 2023 sloten we een seizoen diners pensants af in Lunteren, waar we te gast waren in het ‘Witte Kerkje’. Er r was wederom een prachtige opkomst, en het kerkje zat vol. De musici waren een bijzonder duo ‘Kýraugu’ genaamd: Jan-Marten de Vries (piano, bandoneon, zang) en de Finse blokfluitist en gitarist Muho Myllylä.
Naast Laurens ten Kate waren de gastsprekers deze keer Manuela Kalsky, kersvers bijzonder hoogleraar vanuit NieuwWij aan de Universiteit voor Humanistiek en dus collega van Ten Kate, en Rachelle van Andel, eveneens kersvers voorganger van de Vrijburg in Amsterdam.
Lees het hele bericht: ‘Verbondenheid onder druk’ in het Lunterse Witte Kerkje.
Diner pensant ‘Verbondenheid onder druk’ in de Utrechtse Geertekerk
Onze nieuwe reeks diners pensants ‘Verbondenheid onder druk’ werd vervolgd op vrijdag 20 januari 2023 in de Utrechtse Geertekerk, waar we onze eerdere reeks ‘Vrijheid onder druk’ ook hebben afgerond. Het was weer een druk bezocht diner, en de gesprekken aan de tafels en tijdens de plenaire afsluiting waren intens. Sprekers op deze avond in de Geertekerk waren Marjan Slob, die een boek over eenzaamheid schreef, De lege hemel (2020), Tabitha van Krimpen, in 2021 en 2022 Jonge theoloog des vaderlands, en Laurens ten Kate.
Lees het hele bericht: Diner pensant ‘Verbondenheid onder druk’ in de Utrechtse Geertekerk.
Start-up nieuwe reeks diners pensants ‘Verbondenheid onder druk’ in de Dominicuskerk
Op vrijdagavond 2 december 2022 organiseerden we de landelijke start-up van de nieuwe reeks diners pensants ‘Verbondenheid onder druk’ in de Dominicuskerk te Amsterdam! Laurens ten Kate ging in gesprek met gasten Tabitha van Krimpen en Geeske Hovingh, en met een zaal vol deelnemers. De gesprekken aan de tafels over de vragen die de sprekers opwierpen, waren levendig en intens.
Het was fascinerend te zien hoe mensen die elkaar van tevoren niet of nauwelijks kennen al etend en discussiërend de diepte in gaan. De muziek namen zangeres Sara Frances Tompkins met de band Melqui voor hun rekening.
Lees het hele bericht en bekijk de video!
Diner pensant in de Zin-Inn te Aalsmeer ‘Verbondenheid onder druk’
Op vrijdagavond 11 november 2022 organiseerden we in de Zin-Inn van de Doopsgezinde Gemeente te Aalsmeer een diner pensant ‘Verbondenheid onder druk’. Laurens ten Kate ging in discussie met gastsprekers Rachelle van Andel en Enis Odaci… en uiteraard met alle deelnemers. Odaci daagde de aanwezigen uit om na te denken over de invloed van taal op verbondenheid, en te bespreken of zij het eens dan wel oneens zijn met deze stelling:
Wanneer we onze taal veronachtzamen en uithollen, valt de samenleving uit elkaar en is geen enkele vrijheid meer een gegeven.
Lees het hele bericht: Diner pensant in de Zin-Inn te Aalsmeer ‘Verbondenheid onder druk’.
Onze reeks diners pensants ‘Vrijheid onder druk’ kreeg op 5 november 2021 nog één keer een vervolg, in de Utrechtse Geertekerk. Intussen zijn we doorgegaan met een nieuwe reeks ‘Verbondenheid onder druk’.
Op 5 november ging Laurens ten Kate in gesprek met Paul Scheffer en Enis Odaci. De muziek werd weer schitterend verzorgd door het ensemble van Jan Marten de Vries, en de leiding lag in de handen van Marthe de Vries, voorganger in de Geertekerk, en Madeleine Roelfsema, student humanistiek. Het was uitverkocht, en onder de deelnemers waren veel studenten.
Laurens ten Kate ging in op de dilemma’s die ons vrijheidsverlangen oproept, zeker in de huidige strijd rond het vaccineren, en zocht naar een nieuwe vrijheid, voorbij de vrijheid van de markt en de vrijheid van het volk. Paul Scheffer sprak over vrijheid, maakbaarheid en globalisering, en hekelde de ‘wen er maar aan’-logica van politieke leiders als Mark Rutte. Zo wordt de democratie uitgehold, terwijl zij juist de voedingsbron kan zijn voor menselijke creativiteit en voor het vorm geven aan onze wereld. Enis Odaci ten slotte ging in op de relaties tussen vrijheid en levensbeschouwelijke en religieuze tradities; hij pleitte voor een herwaardering van ‘geestrijke’ taal, die volgens hem hard nodig is in onze onzekere samenleving.
De deelnemers dachten gezamenlijk aan mooi gedekte ronde tafels na over de stellingen die de drie sprekers hun voorzetten.
Een prachtige serie kwam zo tot een afronding, om over te gaan in onze nieuwe reeks diners pensants ‘Verbondenheid onder druk’!
Eerdere Diners Pensants over vrijheid
De SSVG organiseerde op 1 oktober 2017 een diner pensant in De Nieuwe Liefde in Amsterdam, met toenmalig theoloog van het jaar Janneke Stegeman, filosoof des vaderlands René ten Bos en Enis Odaci (Humanislam en NieuwWij). Thema: Vrijheid onder druk.
Korte pitches, tafelgesprekken, een groot beeldscherm waarop al het gezegde wordt gepresenteerd en gedeeld, en natuurlijk drie gangen…
Op 9 december 2018 deden we het weer in Schiedam, en op zondag 10 februari 2019 opende de Hilversumse Kapel haar deuren voor ons derde diner pensant over vrijheid. Want vrijheid is in onze tijd minder vanzelfsprekend dan het lijkt. Vrijheid staat onder druk. Tijd voor een culturele en culinaire avond in de Kapel met boeiende lezingen, goede gesprekken, muzikale optredens en natuurlijk lekker eten.
“ Ik bepaal zelf hoe ik mijn leven inricht”, horen we mensen vaak zeggen in deze tijd. Hoe komt het dat deze woorden steeds minder vanzelfsprekend klinken?
Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Hilversum dekte de tafels om hier met elkaar over in gesprek te gaan tijdens een Diner Pensant. We praatten met elkaar over de betekenis van vrijheid en de nieuwe betekenissen van vrijzinnigheid en humanisme. Met bekende sprekers uit de wereld van filosofie en levensbeschouwing, onder wie Welmoed Vlieger ( filosofe en publiciste ), Enis Odaci (voorzitter Humanislam ) en Laurens ten Kate (bijzonder hoogleraar vrijzinnige religiositeit en humanisme, Universiteit voor Humanistiek Utrecht). Uiteraard gingen ook zij met de tafelgasten in gesprek.
Welmoed Vlieger en Enis Odaci spreken de vijftig deelnemers toe in Hilversum:
Het geheel van de avond stond onder leiding van Wies Houweling (algemeen secretaris van Vrijzinnigen Nederland). Het programma werd opgeluisterd met een muzikaal optreden.
Op 31 januari 2020 dekten we de tafels in de fraaie Arboretumkerk te Wageningen, waar Doopsgezinden en Vrijzinnigen Nederland samenwerken. We gingen met elkaar in gesprek tijdens een diner pensant, met boeiende lezingen, goede gesprekken, muzikale optredens en natuurlijk lekker biologisch eten dat voor ons bereid werd door ‘Vreemde Streken’. We praatten met elkaar over de betekenis van vrijheid en dit in het kader van de betekenis van vrijzinnigheid en humanisme.
Er waren bekende sprekers uit de wereld van filosofie en levensbeschouwing, onder wie Welmoed Vlieger (filosofe en columniste in Trouw), Enis Odaci (voorzitter Humanislam, directeur Nieuw Wij) en Laurens ten Kate. Uiteraard gingen zij ook met de tafelgasten in gesprek. Het programma werd opgeluisterd door het kwartet van Jan Marten de Vries.
Kijk hier voor onze diners pensants in 2021 (Vrijheid onder druk) en 2022 (Verbondenheid onder druk).
De SSVG maakt ook een film over het thema Vrijheid onder druk, getiteld: Is vrijheid altijd blijheid?
Mei 2019 verscheen bij Uitgeverij Kok Kairos het gelijknamige boekje. Zie ook Boeken.