Lezing in het venster
Op 15 december hield Laurens ten Kate een lezing in Het Venster, de vrijzinnige geloofsgemeenschap in Veenendaal. Hij zette het thema vreemdelingenhaat op de agenda, en vergeleek de vreemdeling – de migrant, de vluchteling – met een ‘heilige indringer’.
Maar waarom heilig? Om die vraag te beantwoorden, bracht hij de Duitse schrijver en wetenschapper Navid Kermani voor het voetlicht.
Het woord ‘heilig’ verwijst meestal naar het goddelijke: naar een hogere wereld die het schamele bestaan kan verrijken. Het heilige geeft houvast en zekerheid. En toch, als we aan het heilige denken, dan is dat juist iets heel menselijks: het heilige breekt in, verwart ons en fascineert tegelijkertijd.
De filosoof van de dood van God, Nietzsche, zag hier een relatie tussen het humanisme van onze moderne cultuur en het heilige: ze kunnen niet zonder elkaar. De humanistische moslimschrijver Kermani reisde in 2016 mee met de Syrische vluchtelingen en noemde hen de heilige indringers die de Europese werkelijkheid veranderen. Aan de hand van beide denkers liet Laurens ten Kate zien hoe een vrijzinnig antwoord op vreemdelingenhaat eruit kan zien.
Schepping, verbeelding en zin zoeken – een vrijzinnig gesprek met Hannah Arendt
Het werk van de joods-Amerikaanse filosoof Hannah Arendt is op het moment enorm in de belangstelling. Zij formuleerde al in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw onverwachte en baanbrekende antwoorden op de dilemma’s van het liberale denken.
Haar boek De menselijke conditie werd door miljoenen gelezen; zij presenteert daarin een nieuwe visie op wat menselijk handelen is op vrijheid, identiteit en creativiteit. Als kenner van haar werk geeft Laurens ten Kate regelmatig lezingen over Arendts denken.
Op 22 maart 2020 zou Ten Kate spreken in het fraaie ‘witte kerkje’ in Lunteren. Zijn lezing is getiteld: ‘Schepping, verbeelding en zin zoeken: een vrijzinnig gesprek met Hannah Arendt’.
De lezing is uiteindelijk vanwege de coronacrisis op 17 januari 2021 gehouden, online.
En op 12 en 13 oktober 2020 gaf Ten Kate samen met de Belgische filosoof Dirk De Schutter en anderen een cursus aan de Internationale School voor Wijsbegeerte te Leusden: ‘De actualiteit van Hannah Arendt’. Deze cursus zal in 2021 herhaald worden, en wel op 18 en 19 oktober.
Genade en Obama op Graceland
Op 16 augustus 2019 trad Laurens ten Kate op tijdens het Graceland Festival in de bossen bij Vierhouten op de Veluwe.
Op het Graceland Festival worden de aloude woorden en waarden van de christelijke traditie binnenstebuiten gekeerd, en zoeken de vooral jonge bezoekers naar nieuwe betekenissen van geloof en spiritualiteit in de 21ste eeuw.
Ten Kate sprak op een zonnige vrijdagmorgen over een ouderwets woordje: genade, en over een opmerkelijke toespraak van Barak Obama uit 2015… De lezing vond plaats in de fraaie boekentent op het festival…
… en leidde tot een boeiende discussie over wat vrijzinnige religiositeit in onze tijd kan betekenen. Het boek Is vrijheid altijd blijheid? dat Wies Houweling, Laurens ten Kate en anderen in mei 2019 uitbrachten, was uiteraard te koop.
Bekijk meer informatie over Denken in tijden van versnelling.
De verbeelde God, de beeldende mens
Verbeelding en zingeving hangen nauw samen. Een deel van het onderzoek van de SSVG gaat over die samenhang. Laurens ten Kate geeft regelmatig lezingen over de betekenis van verbeelding in onze tijd. Zo ook op 8 april 2019 in het Zincafé Leusden, voor een volle zaal.
Er werd een verslag gemaakt en er werd een speciaal voor Ten Kate’s lezing gecomponeerd lied ten gehore gebracht.
Geruchtdag over de figuur van Jezus
Op 21 juni 2019 was de 40ste ‘Geruchtdag’ van de vernieuwingsbeweging van theologen ‘Op goed gerucht’. Dit keer ging het over vrijzinnige visies op de figuur van Jezus in het christendom.
Het was een dag van opperste concentratie en spannende studie. Geurt Roffel vertelde over zijn laatste boek, dat handelt over de vraag of Jezus nu echt de zoon van God is: geurtroffel.nl.
Janneke Stegeman legde de vraag voor wat er gebeurt als we het eens over Mevrouw Jezus zouden hebben… en Rolinka Klein liet zien hoe Jezus in de moderne film naar voren komt. René van der Rijst stelde vragen bij Jezus’ opstanding uit de dood.
Laurens ten Kate was ook een van de sprekers. Hij liet zie hoe de figuur van de mens geworden God verwijst naar een radicaal idee in het christendom, en eigenlijk in alle drie de monotheïstische religies: dat van de ontgoddelijking van God. Friedrich Nietzsche, de 19de-eeuwse filosoof, noemde het de ‘geniale streek van het christendom’. Brengt de figuur van Jezus de dood van God binnen ín de godsdienst?
Het wonder van het goede
Laurens ten Kate trad op in de fraaie zeventiende-eeuwse Remonstrantse kerk in Alkmaar, in de serie ‘Het wonder van het goede’.
Welmoed Vlieger en Ger Groot gingen hem voor. Op 13 april 2019 sprak Ten Kate over ‘De wonderen van de wereld’. Zie de site van Remonstranten Alkmaar.
Schepping, verbeelding en zin zoeken: een vrijzinnig gesprek met Hannah Arendt
Het werk van de joods-Amerikaanse filosoof Hannah Arendt is op het moment enorm in de belangstelling. Zij formuleerde al in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw onverwachte en baanbrekende antwoorden op de dilemma’s van het liberale denken. Haar boek De menselijke conditie werd door miljoenen gelezen; zij presenteert daarin een nieuwe visie op wat menselijk handelen is, op vrijheid, identiteit en creativiteit. Als kenner van haar werk geeft Laurens ten Kate regelmatig lezingen over Arendts denken.
Op 22 maart 2020 zou Laurens ten Kate spreken in het fraaie ‘witte kerkje’ in Lunteren. Zijn lezing: ‘Schepping, verbeelding en zin zoeken: een vrijzinnig gesprek met Hannah Arendt’.
Deze lezing is uiteindelijk op 17 januari 2021 online via Zoom gehouden.
En op 18 en 19 oktober 2021 geeft Ten Kate samen met de Belgische filosoof Dirk De Schutter en anderen een cursus aan de Internationale School voor Wijsbegeerte te Leusden: ‘De actualiteit van Hannah Arendt’.
Verbeelding en religie
Culturele zondag in Utrecht
4 November 2018 was er weer een Culturele Zondag in Utrecht. Thema: Digitaal Utrecht. De Domkerk deed mee, en vroeg mij om een lezing te houden over ‘digitale religie’. Ik werd over de lezing geïnterviewd door het blad van de Domkerk.
Laurens ten Kate geeft vaak lezingen in Nederland en in het buitenland over zijn werk. De SSGV vindt het gesprek belangrijk met mensen die overal in Nederland vrijzinnige dilemma’s ter sprake brengen en vrijzinnige thema’s in de praktijk brengen.
Something is in the Air…
Lezing van Laurens ten Kate over de actualiteit van de Bijbelse scheppingsverhalen
Tegendraadse visies op de joodse en christelijke tradities en op hun heilige teksten horen bij het vrijzinnig gedachtegoed. Laurens ten Kate doet op dit gebied intensief onderzoek, en geeft er regelmatig lezingen over. In Nederland, maar ook op het internationale wetenschappelijke podium.
In juni 2017 gaf Ten Kate een lezing op een groot congres in het Duitse Karlsruhe, gewijd aan het werk van de filosoof Peter Sloterdijk. De lezing ging in op de betekenis van de inspiratie in het scheppingsverhaal van de Bijbel. Kijk en luister op de site van ZKM.
Nietzsche en het spel
Op 5 februari 2017 was Laurens ten Kate te gast bij de Vrije Gemeente in Amsterdam, met een lezing over Nietzsche en zijn theorie van het spel.
Religie en humanisme
Op 13 november 2018 sprak Laurens ten Kate bij de Utrechtse afdeling van het Humanistisch Verbond over de relatie tussen religie en humanisme, aan de hand van een tekst van zijn hand uit het boek Vrij(heid) van religie.
De toekomst van de vrijzinnigheid
De Vrijplaats in Den Haag, een platform waarop vrijzinnigen en humanisten samenwerken, vierde op 23 november 2018 haar vijftigjarig bestaan. Zie Jubileumviering bij de Vrijplaats.
Laurens ten Kate gaf er een lezing over de toekomst van zingeving en humanisering in een samenleving van zin zoeken en versnelling. Lees de Presentatie door prof. Laurens ten Kate.
Er waren lezingen, discussies, tafelgesprekken, er werd gegeten in de stijl van de diners pensants van de SSVG.
De Vrijplaats pakt uit met een boek over haar geschiedenis, dat in het najaar van 2019 op een landelijke conferentie in samenwerking met het Humanistisch Verbond zal worden gepresenteerd. In het boek wordt niet alleen de geschiedenis van de ‘pioniers’ van vrijzinnig-religieus humanisme geschetst, maar er is ook een mooi deel over de toekomst: daarin wordt vaak verwezen naar het werk van de SSVG. Ten Kate draagt bij aan het boek met een interview.
