De wereld in de fik… Cursusweekenden voor Utrechtse studenten
In het voorjaar van 2024 organiseerde Manuela Kalsky, lid van het Vrijzinnig Universitair Netwerk en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek (zij bekleedt de Karen Armstrong Leerstoel) een bijzondere serie cursusweekenden, ‘Groter dan ik’, voor studenten aan de Universiteit Utrecht, of ze nu natuurkunde, economie, filosofie of letteren studeren. Is het leven nog de moeite waard als de wereld in de fik staat van milieurampen en oorlogen?
Samen met collega’s van de Theologische Universiteit Utrecht en van de Universiteit voor Humanistiek gaven we weekenden over de betekenis van tradities wanneer we met deze ‘grote vragen’ worstelen: boeddhisme, jodendom, humanisme, christendom.
Kijk hier voor meer informatie: Universitair verdiepingstraject ‘Groter dan ik…’
Zomercursus door Christa Anbeek
Zomer 2024 organiseerde Christa Anbeek, lid van het Vrijzinnig Universitair Netwerk, in het kader van haar bijzondere leerstoel aan de Radboud Universiteit voor de derde keer de Radboud Summer School ‘Communities with a Heart’.
Het ging om een internationale cursus. Een korte impressie van het thema:
How can we create inspiring, inclusive and courageous communities that embrace vulnerability, and give voice to the marginalized (e.g. marginalised communities, women, children, refugees, animals, trees, water)? How can we stimulate our organizations to become a life-giving, tender and impactful force in society? Uniquely combining four different angles – opening up to embodied disruptive experiences (personal, societal and global), philosophical and ethical reflections, spiritual richness and dialogical tools – this course strengthens the impact of yourself, your community and your organization, by deepening drives, training dialogues and silence that connect and inspire, and by offering a model of eight interconnected cornerstones through a critical reflexivity model for communities with a heart.
In 2022 en 2023 organiseerde Anbeek een cursus van één week; hierdoor was het programma erg compact. Deze zomer was het voor de eerste keer een cursus van twee weken, van maandag 1 juli tot vrijdag 12 juli.
Aantrekkelijk aan deze Summer School is dat de deelnemers van over de hele wereld komen, vorig jaar uit zes verschillende continenten (Afrika, Latijns-Amerika, Noord-Amerika, Azië, Europa en Midden-Oosten). Nederlandse deelnemers kunnen vlakbij huis een bijzonder internationaal event meemaken. Het was voor iedereen die geïnteresseerd is in hoe mondiale dilemma’s en uitdagingen door de lens van het vrijzinnig-religieuze en humanistische gedachtegoed kunnen worden verhelderd: studenten, voorgangers, geestelijk verzorgers, activisten en vele anderen.
Meer informatie: Communities with a Heart.
Ken ik U? Een week filosoferen over de vreemdeling in de Toscaanse Villa Sofia
Villa Sofia © Foto Matthijs Reppel
De spanning tussen vrijheid en verbondenheid is een van de grootste dilemma’s van onze tijd. Het is ook een van de kernthema’s van de SSVG en van haar serie diners pensants. Als we ons verbonden voelen met onze groep, gemeenschap, volk of natie, dan is onze relatie met de vreemdeling duidelijk: hij valt erbuiten. Us and them. Maar wat gebeurt er als we allen vrije individuen willen zijn die elke verbondenheid al snel als beklemmend ervaren? Wat gebeurt er als we het liefst ‘op een planetaire schaal’ leven, zoals Peter Sloterdijk het ooit noemde? Worden we dan niet allemaal vreemdelingen, voor elkaar en voor onszelf?
SSVG-hoogleraar Laurens ten Kate leidde tijdens een themaweek in de vorig jaar opgerichte Villa Sofia in het Noorden van Toscane aanwezigen door de geschiedenis van het denken over vreemdelingschap, van het Bijbelse Exodus-verhaal via Augustinus naar Friedrich Nietzsche en Hannah Arendt. Het denken werd geconcretiseerd met beelden: hoe hebben kunstenaars en filmers onze ontmoeting met de vreemdeling verbeeld?
We ontdekten dat de balans tussen het vreemde en het bekende in de geschiedenis steeds meer onder druk komt te staan. Een nieuwe ethiek van gastvrijheid is nodig. Lees hier meer over het programma .
Stranger than Paradise – Jim Jarmusch, 1984
Vrijzinnig onderwijs binnen en buiten de Universiteit
De leden van het VUN geven binnen en buiten de academische wereld veel onderwijs, cursussen, summer schools en lezingen. Zij hebben een selectie van hun aanbod gebundeld in een fraaie brochure: Ik geloof dat ik geloof.
In hun onderwijs belichten zij de vrijzinnige en religieuze stem in de theologie, de religiestudies en de filosofie, maar ook in de praktijk van geloofsgemeenschappen in de 21ste eeuw. Die stem stelt meer vragen dan dat zij antwoorden in petto heeft: wat is de plaats en de rol van religie in de moderne, seculiere tijd?
Elf modules en cursussen worden in de brochure aan de lezer voorgesteld: bijvoorbeeld modules die je als student in je vrije keuzeruimte (bachelor en master) zou kunnen kiezen, maar ook HOVO-cursussen en de jaarlijks Vrijzinnige Lezing.
Je wordt, indien meer informatie gewenst is, telkens doorgeleid naar de websites van de instituten die het desbetreffende onderwijs organiseren. De eerste drie cursussen zijn universitaire modules, dan volgen een oriëntatietraject en seminarietraject in de vrijzinnige theologie en pastoraat, en de laatste zes zijn open lezingen en cursussen voor een breed publiek. Zo opent zich in de volgende bladzijden een spannende waaier van thema’s en benaderingen, zoals ‘Religie in de seculiere tijd’, de betekenis van verbeelding en spel, contrastervaringen en kwetsbaarheid, en de jaarlijkse Vrijzinnige lezing.
Kijk hier voor meer informatie over het Vrijzinnig Universitair Netwerk.
Vrijheid – Verbeelding – Zin zoeken: terugblik op een succesvolle cursus
In september en oktober 2021 verzorgde Laurens ten Kate een speciale open collegereeks over de toekomst van het vrijzinnig gedachtegoed.
Ten Kate bracht de drie kernthema’s van zijn onderzoek en onderwijs van de laatste vijf jaar naar buiten: vrijheid, verbeelding, zin zoeken.
In september en oktober 2022 volgde er een verdiepingstraject waarin we enkele van de besproken denkers echt gingen lezen: Charles Taylor, Richard Kearney, Hartmut Rosa en Hannah Arendt. Het verdiepingstraject bouwde voort op de inzichten die de cursisten in de basiscursus hebben verkregen, en verplaatste de focus van kennisoverdracht naar gezamenlijk oefenen van vaardigheden aan de hand van close reading en casestudies.
Vrijzinnige zomerweken
De SSVG vindt dat vrijzinnigen en humanisten het neoliberale denken niet voor lief mogen nemen, maar kritisch moeten zijn over het idee dat de samenleving een markt is, de mens een ondernemer van eigen bestaan. Daarachter zit een vrijheidsbeeld dat niet klopt.
In de zomers van 2017, 2018 en 2019 gaf Laurens ten Kate aan de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden (ISVW) vrijzinnige zomerweken over de belangrijkste denkers die zich nu wijden aan neoliberalismekritiek: de een heel polemisch, de ander juist genuanceerd.
Denken in tijden van versnelling
Het werk van de socioloog en filosoof Hartmut Rosa is voor het vrijzinnig gedachtegoed heel relevant. Laurens ten Kate verzorgde van 15 tot en met 19 juli 2019 weer een vrijzinnige zomerweek over een spraakmakend boek van Rosa, Resonance (2016). Met 25 deelnemers werkte hij intensief in close-reading en workshops waarin de theorie aan de praktijken van de deelnemers werd getoetst.
In zijn boek Resonance onderzoekt Rosa de moderne versnelling, hoe een neoliberaal denken die versnelling heeft omarmd, en wat onze antwoorden daarop kunnen zijn. Zijn sleutelwoord: resoneren…
De zomerweek vond plaats op de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden.
Bekijk meer informatie over Denken in tijden van versnelling.
Leerhuis over de Exodus, toen en nu
In het Utrechtse Johannes-Centrum gaf Laurens ten Kate in januari en februari 2019 drie lezingen over ‘Exodus tussen lot en levensstijl. Het Bijbelse verhaal van de uittocht vrijzinnig gelezen en geactualiseerd’. Over een heel oud verhaal en over de actualiteit van migratie en vreemdelingschap.
Van de lezingen worden altijd prachtige samenvattingen gemaakt, die een goede indruk geven van de besproken thema’s. Lees maar: Exodus over lot en levensstijl.
Op leven en dood
Omgaan met eindigheid
Op de ISVW is Laurens ten Kate regelmatig docent, naast zijn universitaire werk. Goed ouder worden is een belangrijk thema voor de SSVG: dat komt ook tot uitdrukking in een cursus die Ten Kate samen met filosoof Jan Flameling gaf in het cursusjaar 2018 en 2019, over sterfelijkheid en eindigheid, over kwetsbaarheid en rouw. De cursus is getiteld ‘Op leven en dood’. Kijk hier voor een indruk.
